EDU3102 PERKEMBANGAN KANAK-KANAK - Faktor yang mempengaruhi perkembangan kanak-kanak

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PERKEMBANGAN KANAK-KANAK

Terdapat dua faktor yang utama atau dipanggil sebagai dominan yang mempengaruhi perkembangan kanak-kanak iaitu faktor baka dan faktor persekitaran.

Faktor baka

Baka atau dikenali juga sebagai keturunan merupakan ciri-ciri perwarisan yang dibawa oleh ibu bapa kepada anak-anak.Ciri-ciri yang ada adalah seperti warna kulit, saiz fizikal, warna mata dan lain-lain. Ini dibuktikan melalui kajian ahli-ahli psikologi seperti Arnold Gesell bahawa tidak ada dua orang individu mempunyai kadar perkembangan yang sama. Kesemua ciri-ciri ini melengkapkan kesempurnaan seseorang individu itu.Ibu bapa menurunkan baka ini kepada anak-anak mereka melalui gen-gen.

Pengaruh genetik atau faktor baka dikenali sebagai gen dimana ianya terdiri daripada nukleoprotein yang menentukan baka atau ciri keturunan. Ianya terletak di lokus tertentu pada kromosom, iaitu sejenis benda seni yang berbentuk panjang didapati dalam nukleus sel sperma (jantan) dan juga sel ovum (betina).Mengikut kajian para pengkaji, kromosom ini mengandungi bahan DNA dan RNA kemudian masing-masing membawa gen-gen yang mengandungi sifat-sifat baka.Bagi individu yang normal, kebiasaannya mempunyai 23 pasangan kromosom. Kemudian, semasa proses persenyawaan iaitu percantuman sel, sperma (gamet jantan) dengan sel ovum (gamet betina) bercantum membentuk zigot yang mula mendapat 23 kromosom daripada ibu bapa masing-masing. Untuk itu, proses pertukaran di antara kromosom daripada ibu dan bapa berlaku hingga menjadi ciri-ciri baka tersendiri yang akan diwarisi oleh bayi yang akan dilahirkan nanti.

Menurut Sheldon (1985),ciri personaliti seseorang adalah berkaitan rapat dengan bentuk tubuh badannya.Beliau menggolongkan bentuk tubuh badan manusia dalam tiga kategori,iaitu endomorf,mesomorf dan ektomorf,yang berkaitan dengan ciri-ciri personaliti yang berkenaan.

Jenis Bentuk Badan	Rupa Bentuk Badan	Ciri-Ciri Personaliti
Endomorf	Bulat dan lembut	TraitViscerotonia:suka bergaul,cepat mesra,berlega,mengendur
Mesomorf	Otot-otot kuat,berkemahiran,psikomotor	Trait Somatotonia:tegas,agresif,suka riadah,sedia menghadapi cabaran
Ektomorf	Kurus dan tinggi	Trait Cerebrotonia:tidak suka bergaul,introvert,tidak suka aktiviti fizikal

Saiz badan adalah penetu keupayaan seseorang untuk melakukan sesuatu kerja.Keupayaan seseorang melakukan kerja akan membawa nilai prestij kepada diri seseorang.

Kebiasaannya baka yang baik adalah bermula daripada kesihatan ibu dan bapa yang sihat dan baik.Menurut hasil kajian ahli-ahli psikologi seperti Galton (1865), Goddard (1890), Newman (1937) dan Shieldon (1962) setiap individu mempunyai kecerdasan dan kebolehan intelek yang berbeza.Kajian ahli-ahli psikologi sering mengaitkan perbezaan kecerdasan individu dengan kecerdasan ibu bapa mereka.

Oleh itu, kesihatan ibu bapa sama ada dari segi mental mahupun fizikal amat penting bagi menjamin perkembangan bayi yang normal dan sihat. Sebagai contoh, ibu yang sedang mengandung hendaklah menjaga pemakanan serta mengamalkan cara pemakanan yang sihat. Hal ini kerana ibu akan berkongsi makanan tersebut dengan bayi yang masih di peringkat prenatal. Sehubungan dengan itu, ibu ditegah untuk melakukan perkara yang boleh menjejaskan kandungan dan digalakkan minum minuman yang menyihatkan seperti susu dan sebagainya.

Walau bagaimanapun, kadang- kadang umur ibu juga merupakan salah satu faktor pertumbuhan dan pekembangan kanak-kanak itu mengalami masalah.Contoh ini juga merangkumi kepada faktor baka. Bagi ibu yang mengandung berusia lebih daripada 40 tahun berkemungkinan besar akan melahirkan bayi Sindrown Down. Hal ini kerana, penyakit ibu turut akan mempengaruhi anak yang bakal dilahirkan. Bayi yang mereka lahirkan itu akan berpotensi untuk abnormal berbanding ibu yang sihat. Usia ibu yang lanjut akan  menyebabkan mengalami keguguran akibat pembentukan janin yang kurang sempurna.

Tambahan pula, gen bapa juga memainkan peranan penting dalam perkembangan kanak-kanak. Sperma yang sihat akan bergabung dengan ovum sekiranya kesihatan bapa itu terjamin. Jika didapati sperma yang disenyawakan itu mempunyai penyakit atau kuman seperti HIV, maka anak yang dilahirkan adalah berisiko untuk menghidap penyakit berbahaya seperti itu.Maka, faktor baka daripada ibu dan bapa amat penting dalam menjamin kesihatan anak yang baik kelak.

Faktor persekitaran

Faktor kedua pula ialah persekitaran atau nurture. Faktor ini merujuk kepada keadaan semasa proses perkembangan kanak-kanak. Ini termasuklah pengalaman sebelum dan selepas lahir. Keadaan sebelum lahir merujuk kepada corak pemakanan, gaya hidup dan kesihatan si ibu. Keadaan selepas lahir pula adalah dipengaruhi oleh cara pemakanan, sosio ekonomi, tahap pendidikan, keluarga, rakan-rakan, ibadat, media dan persekitaran dunia.

Mengikut teori Ekologi Bronfenbrenner (1979,1989), menjelaskan bahawa perkembangan kanak-kanak merangkumi lima jenis sistem ekologi iaitu mikrosistem, mesosistem, ekosistem, makrosistem, dan kronosistem. Menurut Bronfenbrenner, kelima-lima sistem ekologi ini adalah mempengaruhi perkembangan kanak-kanak.

Mikrosistem merujuk kepada persekitaran terdekat dimana kanak-kanak lebih banyak menghabiskan masa dan interaksi secara langsung di dalam persekitaran itu.Sebagai contoh hubungan interaksi secara langsung antara kanak-kanak dengan ibu bapa, guru dan rakan-rakan.Orang-orang dalam mikrosistem ini memainkan peranan yang tidak kurang penting di dalam perkembangan kanak-kanak.

Mesosistem pula merujuk kepada kaitan antara perhubungan dengan 2 mikrosistem. Hal ini bermaksud satu mikrosistem boleh mempengaruhi interaksi dengan mikrosistem yang lain. Misalnya keadaan yang berlaku di rumah boleh mempengaruhi sikap atau tingkah-laku di sekolah dan sebaliknya.Mengikut Bronfenbenner juga, kanak-kanak yang diberikan galakan untuk berinteraksi dan berkomunikasi dalam mesosistem ini menunjukkan prestasi yang lebih baik daripada kanak-kanak yang kekurangan peluang.

Ekosistem merupakan pengalaman dengan persekitaran yang tidak melibatkan kanak-kanak secara langsung tetapi keputusan yang diambil dalam persekitaran tersebut memberi kesan kepada kanak-kanak tersebut.Misalnya sekolah dengan pasar raya.Kaedah pengurusan, kemudahan dan peraturan-peraturan yang dikuatkuasa oleh tempat membeli belah secara tidak langsung mempengaruhi perkembangan sosial kanak-kanak tersebut.

Makrosistem pula adalah perkembangan individu yang melibatkan norma-norma, nilai dan amalan masyarakat itu sendiri. Misalnya dalam sesetengah masyarakat, peranan jantina dititikberatkan (Santrock,2008). Di sesetengah negara, kaum lelaki diberi peranan yang lebih dominan dimana mereka diberi peluang pelajaran dan pekerjaan-pekerjaan yang penting.

Kronosistem pula melibatkan perubahan perkembangan dalam suatu tempoh masa.Sebagai contoh situasi kanak-kanak hari ini lebih berfokus kepada permainan-permainan komputer jika dibanding dengan kanak-kanak pada zaman dahulu kala yang lebih gemar bermain di persekitaran rumah.

Secara keseluruhannya, kelima-lima aspek ini adalah saling berinteraksi antara satu sama lain. Setiap unsur-unsur ini mempengaruhi perkembangan individu, maka setiap individu pasti mempunyai tahap perkembangan yang berbeza-beza.